Protestantse kerk
‘De Brabantse Olijfberg’
Ligging: Antwerpen
Opdrachtgever restauratie: stad Antwerpen
Opdrachtgever beheersplan: bestuursraad Protestantse Kerk Antwerpen-Noord
Bouwhistorisch en materiaaltechnisch vooronderzoek: Studiebureau Lode De Clercq
Stabiliteitstechnisch vooronderzoek: Triconsult
Vooronderzoek glasramen: Carola Van den Wijngaert
Restauratie fase 1 – voorgevel: 2014-2015
Restauratie fase 2 – zijgevels en daken: 2016-2018
Restauratie fase 3 – koor: 2019-2020
Restauratie fase 4 – schilderwerken interieur: 2025
Beheersplan: 2020
Opgericht tussen 1615 en 1620 als kloosterkerk van de zusters Annonciaden, wordt deze kerk onder Frans bewind, einde 18de eeuw, ingericht als paardenstal en kazerne en vervolgens als bakkerij. In 1817 wordt de kerk afgestaan aan de protestantse gemeenschap in Antwerpen en wordt de voorgevel en het interieur van de kerk naar ontwerp van W.B.E. Paravicini di Capelli verbouwd. Tussen 1900 en 1909 wordt de kerk onder leiding van architect F. Van Dijck gerestaureerd, het interieur krijgt een neogotische stoffering van hoge kwaliteit.
Het belangrijkste gebouwgebrek aan het exterieur was de erosie van de Balegemse steen en toepassing van deze steen tegen het groefleger. Gevolg waren onstabiele muurpartijen, in het bijzonder voor de spiegelvelden van de steunberen waar de ankerlengte van de stenen beperkt is.
Voor het restauratieconcept wordt uitgegaan van de laatste historisch relevante bouwcampagne o.l.v. architect Van Dijck. Voor het exterieur wordt het doorheen de geschiedenis ontstane beeld behouden. Materialen worden geconserveerd. Gezien de staat van verval van specifieke gevelelementen, zoals raamomlijstingen, spiegelvelden, en raammonelen, wordt voor deze onderdelen voorzien in aanvullingen met steenprothesen en sporadische vervanging met nieuwe elementen in het oorspronkelijke materiaal. Het betreft een conserverende gevelrestauratie met maximaal behoud van materiaal.
In het interieur is onder de huidige monochrome overschildering, een kwaliteitsvolle neogotische interieuraankleding aanwezig. Deze aankleding was een gesamstkunstwerk: vloeren, glasramen, meubilair en wandbeschildering waren in evenwicht ontworpen.
Door middel van vooronderzoek, achtereenvolgens door Lode De Clercq (2006-2007),
de Opleiding Conservatie/Restauratie van de Hogeschool Antwerpen (2007-2008) en Sarah De Smedt (2024), werd de neogotische muurschildering lokaal steekproefsgewijs vrijgelegd.
De kerk is recent herschilderd. Scheuren in de gewelven en losgekomen bepleistering werden hersteld. Voor de wanden werd een gebroken wit gekozen. De kleur van de gewelven, een lichtbeige tint, werd gekozen i.f.v. integratie van de vrijleggingen van de neogotische schilderingen op de gewelven.
De reeds uitgevoerde vrijleggingen van de neogotische schildering werden beter afgelijnd en indien nodig gefixeerd en geretoucheerd. O.b.v. deze vrijleggingen kan een goed beeld geschetst worden van de neogotische aankleding van de kerk.
Het houten schrijnwerk werd nagekeken en geboend.
Een beheersplan werd opgemaakt voor de kerk en voor het restant van het Annuntiatenklooster op de site van de Universiteit Antwerpen.
