Stadscampus UA, Knechtjeshuis

Ligging: Antwerpen
Opdrachtgever: Universiteit Antwerpen
Project in tijdelijke vereniging met DMT-architecten
Materiaaltechnisch vooronderzoek: Johan Grootaers Erfgoedexpertise
Archeologisch vooronderzoek: Studiebureau Archeologie
Restauratie: 2021-2022

Het voormalig knechtjeshuis maakt deel uit van de site Paardenmarkt 90/92/94, in eigendom van de Universiteit Antwerpen. De site is het resultaat van de samenvoeging van meerdere percelen aan de Paardenmarkt en Rodestraat, met gebouwen van verschillende typologie en perioden. Deze samenstelling omvat in hoofdzaak drie brede, diepe percelen aan de Paardenmarkt. Ze zijn te identificeren als respectievelijk het Knechtkenshuys (nr. 94), het Gesticht voor Gebrekkige Vrouwen (nr. 92) en de samengevoegde panden Peerboom en Fortuyn (nr. 90).
MAAT_WERK architecten maakte het beheersplan voor de ruimere site.

Het knechtjeshuis werd in 1558 opgericht onder de leiding van de aalmoezeniers met steun van Johanna de Beaurieu alias van Schoonbeke. Het knechtjeshuis was een toevluchtsoord waar weesjongens van 13 tot 20 jaar een stiel werd aangeleerd.
Het pand is opgericht in bak- en zandsteenstijl.  Wat overblijft van het oorspronkelijke, midden 16de-eeuwse knechtjeshuis is van bijzonder hoge waarde. 

De site Paardenmarkt 90/92/94 werd heringericht tot campus voor de Opleiding Productontwikkeling van de Faculteit Ontwerpwetenschappen van de Universiteit Antwerpen. De restauratie van het Knechtjeshuis werd begeleid door de tijdelijke vennootschap DMT – MAAT_WERK architecten.

De gevels werden conserverend gerestaureerd: sterk verweerde natuursteen werd vervangen of hersteld met steenprotheses. Esthetisch herstel is niet uitgevoerd. Het zichtbaar laten van baksteen en witsteen van de achtergevel, zoals in 1558, vroeg een zeer verregaand herstel van het metselwerk. Een afwerklaag was ook noodzakelijk om een waterdicht parement te verkrijgen. Bijgevolg werd, in samenhang met de naastliggende vleugel, een meer tactiele afwerkingslaag o.b.v. kalk aangebracht. 

De laatmiddeleeuwse structuur en ruimtebeleving werden hersteld. Voor de kelder en gelijkvloerse verdieping betreffen het 2 grote hallen aan weerzijden van een centrale doorgang. Om de bruikbaarheid van de kelder te vergroten, werd deze uitgediept tot het oorspronkelijke vloerpeil. Op deze wijze komt ook de indrukwekkende overwelving met kolommen terug tot zijn recht.
Op de zolderverdieping werden opnieuw vlieringvloeren aangebracht in de uiterste traveeën van de ruimte. Opdeling van de ruimte werd bekomen door stalen, beglaasde wanden die duidelijk herkenbaar zijn als een nieuwe toevoeging.

De bestaande, zeer waardevolle, draagstructuren van het gebouw, namelijk de gewelven, de houten draagvloer van de eerste verdieping en de kapstructuur zijn integraal behouden.
Gezien de slechte toestand van de houten moerbalken en de geringe draagkracht van de vloer was ingrijpen noodzakelijk. De draagkracht van de vloer werd verhoogd door de moerbalken t.h.v. de voor- en achtergevel op te hangen aan de trekbalk van het bovenliggende spant.  De aangetaste balkkoppen en spanvoeten zijn hersteld in hout.  

Om het gebruikscomfort van het pand te vergroten en het energieverbruik te beperken, werd het pand in de mate van het mogelijke geïsoleerd. De dakisolatie werd gezien de indrukwekkende dakconstructie op de bebording aangebracht. Om de invloed op de detaillering van het dak te beperken, werd daarbij gekozen voor een dun, hoog performant isolatiesysteem, namelijk aerogeldekens. Dit type isolatie wordt in België nog niet courant toegepast.

De technische installaties zijn volledig vernieuwd. De ruimtes worden verwarmd met warme lucht (via ventilatiesysteem) en/of met vloerverwarming. De luchtgroepen bevinden zich in een nieuwe kelder onder de binnenkoer. 

Het pomphuis werd eveneens gerestaureerd. Om het geheel beter tot zijn recht te doen komen, werd het oorspronkelijke vloerpeil t.h.v. het pomphuis hersteld. Het geheel werd daartoe gedemonteerd en herplaatst. 

Het project werd bekroond met het Erfgoedjuweel 2023.

Privacy Settings
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
Youtube
Consent to display content from - Youtube
Vimeo
Consent to display content from - Vimeo
Google Maps
Consent to display content from - Google